عبدالجواد بن محمّدعلی آدینه‌ای نیل‌فروش اصفهانیعبدالجواد بن محمّدعلی آدینه‌ای نیل‌فروش اصفهانی، از علماء و حکمای اصفهان در اواخر دوره قاجاریه بوده است. ۱ - معرفی اجمالیحاج ملاّعبدالجواد (یا محمّدجواد) آدینه‌ای فرزند حاجی ملاّمحمّدعلی (مدعو به حاجی آدینه) معروف به «نیل‌فروش» و «رنّاسی»، حکیم فقید زاهد، از علماء و حکمای اصفهان در اواخر دوره قاجاریه بوده است. ۲ - اساتیداز مبرّزین شاگردان جهانگیرخان قشقائی بوده و خود از مدرسین حکمت در اصفهان می‌باشد. ۳ - شاگرداندر مدرسه صدر تدریس می‌فرمود و جمعی کثیر از محضرش مستفیض می‌شدند. از جمله: استاد مهدی حجازی فروشانی، شیخ محمّدعلی کرمانی، شیخ محمّدرضا جرقویه‌ای (دستگردی)، شیخ محمّدرضا جرقویه‌ای (حسین‌آبادی)، میرزامحمّد طبیب‌زاده، میرزا حسن خان جابری انصاری، آقا سیّدروح‌اللّه کشفی، حاج میرزافتح‌اللّه درب امامی و استاد جلال‌الدّین همائی. ۴ - آدینه‌ای از دیدگاه همائیاستاد همایی در وصف مرحوم آدینه‌ای می‌نویسد: «از اساتید معقول و ریاضیات که در محاورات او را حاجی ملاّجواد می‌گفتند وی در تدریس سلیقه‌ای بسیار خوب مستحسن داشت. مطالب را بسیار منقّح و خالی از حشو زواید بیان می‌فرمود. متون معقول و منقول مثل «شرح منظومه» و «شرح کبیر» و «قوانین» و احیانا «شرح نفیسی» و هیات و نجوم را تدریس می‌کرد. خطی پخته و شیرین می‌نوشت و بیشتر کتب درسی خود را با همان خط خویش تحشیه کرده بود. من بخشی از «شرح منظومه» و «شرح کبیر» فقه و یک دوره کامل فنّ نجوم و «معرفه التّقویم» را از روی متن کتاب خاتون‌آبادی نزد آن بزرگوار تحصیل کردم. محلّ تدریس و امامت جماعت او مسجد ذوالفقار بود. کتاب خاتون‌آبادی را هم در ماه رمضان بعد از نماز ظهر و عصر در همان مسجد برای ما تدریس می‌کرد. هنوز قیافه باوقار و صدای دلنشین او در چشم و گوش من است». [۱]
محقق، مهدی، همائی‌نامه، ص۲۲.
علاوه بر فضائل و مکارم علمی و اخلاقی در خوشنویسی نیز دستی توانا داشته و خط نسخ را خوش می‌نوشته است. از نمونه آثار مرحوم آدینه‌ای «میزان الحساب» قوشچی و «حاشیه حاشیه تهذیب» تالیف: علیرضا تجلّی اردکانی است که آن را در سال ۱۲۹۲ق به خط شکسته نستعلیق کتابت کرده و ضمن مجموعه شماره ۶۳۱۳ در کتابخانه مجلس شورای اسلامی در تهران نگهداری می‌شود. [۲]
حائری، عبدالحسین، فهرست مجلس، ج۱۹، ص۲۹۹.
۵ - وفاتسرانجام در رجب ۱۳۳۹ق وفات یافته و در تکیه آقا شیخ مرتضی ریزی در اطاق سوم مدفون گردید. در ماه رجب این سال سه عالم بزرگوار از علمای اصفهان: حاج ملاّعبدالجواد آدینه‌ای، آقا جمال‌الدّین چهارسوقی و حاج میرزا محمّدرضا رضوی خوانساری وفات یافتند. حاج میرزاحسن‌خان جابری انصاری در مادّه تاریخ آنها گفت: "تاریخ گفت «جابری» از نصّ خبر: «اینک عجب سه ثلمه باسلام در رجب»". [۳]
مهدوی، سیدمصلح‌الدین، رجال اصفهان یا تذکره القبور، ص۸۵.
[۴]
مهدوی، سیدمصلح‌الدین، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج۲، ص۴۵۹-۴۶۰.
[۵]
مهدوی، سیدمصلح‌الدین، سیری در تاریخ تخت فولاد، ص۱۲۴.
[۶]
همایی، جلال‌الدین، تاریخ اصفهان (تکایا و مقابر)، ص۴۷۵.
[۷]
جابری انصاری، حسن، تاریخ اصفهان و ری، ص۳۲۷.
[۸]
آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، نقباءالبشر، ص۳۱۶.
۶ - پانویس
۷ - منبعمهدوی، سیدمصلح‌الدین، اعلام اصفهان، ج۴، ص۱۲۴. رده‌های این صفحه : علمای اصفهان قرن 13 (قمری) | علمای ایران قرن 13 (قمری) | فلاسفه اصفهان قرن 13 (قمری) | فلاسفه ایران قرن 13 (قمری)
|